Adet Kanaması Nedir?
Yumurtanın döllenmediği için döyatağına (rahim) yerleşememesi durumunda, döllenmiş yumurtayı kabul etmek üzere hazırlanmış olan dölyatağı mukozasının (iç zarının) işlevsel tabakası yıkıma uğrar ve kadın cinsel organlarından sıvı kan halinde atılır. Buna adet kanaması denir.
İlk Adet (Menarş) Ne zaman Başlar?
İlk adet (menarş), ergenlik çağında 11 ila 16 yaşları arasında görülür ve adet kanaması ortalama 28 günde bir tekrarlanır.
Adet döngüsünün (ya da çevriminin) düzeni hipofiz hipotalamus ile yumurtalık hormonları arasındaki hassas dengeye bağlıdır. 28 günlük normal döngüde yumurtlama öncesi ve yumurtlama sonrası olmak üzere iki evre vardır. Çoğalıcı evre de denen yumurtlama öncesi evre, adetin ilk gününden yumurtlamanın gerçekleştiği güne (genellikle 14.gün) değin sürer. Yumurtlama sonrası evre ise 14. günden başlayıp bir sonraki adetle tamamlanır. İklik, ırk, kalıtım gibi etkenler bu sürelerde ve adet düzeninde değişikliklere neden olabilir.
Adet çevrimi boyunca döl yatağının uğradığı değişikliklerle folikülün olgunlaşması, yumurtlama, sarı cismin (corpusluteum) oluşması, gelişmesi ve büzüşmesi arasındaki bağlantı: Çevrimin başlangıcında dölyatağı mukozası kalınlaşır; yumurtlamadan sonra salgıbezleri uzar ve onları saran dokular şişer; 28. günde kan mukozaya dolar ve mukoza parçacıklar halinde ayrılarak adet kanamasını başlatır. Kanamanın başlaması çevrimin sonudur.
Yumurtalıkların ve döl yatağının (rahim) etkinliği, hipofiz ve hipotalamusun denetimi altındadır. Egenlik çağında hipotalamus, hipofiz bezinin gonadotrpoinleri (folikül uyarıcı hormon-FSH ve lutein yapıcı hormon-LH) salgılamasını sağlayan maddelerin üretimini başlatır.
İlk zamanlarda, foliküllerin olgunlaşmasını sağlayan FSH salgısı daha fazladır. Folikül olgunlaşınca hipofizde FSH üretimi azalır ve LH üretimi artar. LH yumurtaın folikülden atılmasını (yumurtlama) ve folikülün sarı cisme (corpus luteum) dönüşmesini sağlar. Eşzamanlı olarak progesteron üretimi de artar.
Yumurtanın döllenmemesi durumunda yumurtalığın ürettiği östrojen ve progesteron hormonlarının düzeyi hızla düşer. Böylece bir yandan adet kanaması başlar, bir yandan da yeni bir adet çevriminin başlaması için hipofiz ve hipotalamus uyarılır.
Adet görme üreme çağındaki kadınlara özgü bir durumdur; ergenlik çağında ilk adetin (menarş) görülmesiyle başlar ve son adet olan menopozla biter.
Normal olarak üreme çağındaki bir kadın 28 günde bir düzenli olarak adet görür. Ancak bu düzenin bozulduğu durumlar da vardır.
Adetler arasındaki sürenin kısalığı ya da uzunluğu tek başına bir hastalığın göstergesi değildir. Bazı kadınlar ergenlikten başlayarak biraz erken ya da geç adet görürler ve bu durum bütün üreme çağı boyunca sürer. Bu olgularda adet ritmindeki farklılıkların tümüyle fizyolojik olduğu söylenebilir. Ama normal aralıklarla adet gören kadınlarda aniden bu düzenin bozulması ve düzensizliklerin ortaya çıkması bir rahatsızlık bulgusu olarak değerlendirilebilir.
Başka bir deyişle adetler arasında geçen sürenin düzenli olmaması patolojik bir anlam taşır. Genellikle bu gibi bozukluklar tek başlarına görülmez; kanama süresi ve miktarındaki değişikliklerle birlikte ortaya çıkar.
Bir önceki yazımız olan Menoraji Nedir Menoraji Adet Arasındaki İlişkisi başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
